استالمن براي اينكه آزاد بودن نرم افزارهاي نوشته شده توسط گروه GNU را حفظ كند، يك اقدام حياتي و بسيار مهم را انجام داد كه به نوعي باعث دوام و قوت بخشيدن به اين پروژه شد. اقدامي كه دنياي نرم افزارهاي آزاد و لينوكس را تحت شعال خود قرار داد. اگر بخواهيم تعريف ساده‌اي براي GPL داشته باشيم مي‌توانيم آن را اينگونه بيان كنيم: نرم‌افزاري كه تحت گواهي GPL منتشر مي‌شود بايد شرايط زير را داشته باشد:
آزادي براي اجراي برنامه براي هر منظوري (آزادي ۰)
آزادي براي مطالعه و بررسي چگونگي عملكرد برنامه و تغيير آن براي نياز خود (آزادي ۱). دسترسي به كد منبع يك پيش‌شرط براي اين آزادي است.
آزادي براي توزيع مجدد كپي‌هايي از آن، بنابراين شما مي‌توانيد به همسايگان خود كمك كنيد (آزادي ۲)
آزادي براي بهبود برنامه و انتشار اين تغييرات براي عموم (تحت همان مجوز GPL)، بنابراين تمام جامعه از آن بهره مي‌برند (آزادي ۳). دسترسي به كد منبع يك پيش‌شرط براي اين آزادي است.
آزاد بودن به معني مجاني بودن نيست يعني امكان اين وجود دارد كه نرم‌افزار آزاد باشد اما بابت خريد آن يا سرويس ارائه شده براي آن، مبلغي دريافت شود. اما با اين حال باز هم كد نرم‌افزار بايد بصورت كاملا باز در اختيار مشتري قرار گيرد. بر اساس آزادي سه، هر شخصي مي‌تواند كُدِ نرم‌افزار تحت گواهي GPL را تغيير داده و حتي با نام جديدي منتشر كند. اما نرم‌افزار جديد نيز بايد حتما تحت گواهي GPL منتشر شود. يعني ديگران نيز مي‌توانند متن برنامه‌ي جديد را تغيير داده و با نام خود منتشر كنند.
GNU Tux Revolution - white background -1280x1024
قانون آزادي سوم در گواهي GPL همان راز ماندگاري تمام پروژه‌هاي متن باز تحت اين گواهي است و عدم وجود آن در FreeBSD راز پنهان شدن اين سيستم‌عامل ارزشمند است. هسته‌ي FreeBSD چيزي از لينوكس كم ندارد، اما به دليل عدم وجود فلسفه‌ي مشابه‌ي GPL شركت‌هاي مختلف از جمله اپل، هسته‌ي FreeBSD را براي توليد سيستم‌عامل‌هاي Mac OS X و iOS مورد استفاده قرار داده و كمي آن را تغيير داده و با نامي جديد و در قالب محصولي نو، معرفي كردند و هيچ نامي از FreeBSD به ميان نياوردند. از همه‌ي اين‌ها بدتر آنكه، محصول ساخته‌‌شده‌ي بر پايه‌ي FreeBSD در قالب يك نرم‌افزار بسته و انحصاري روانه‌ي بازار مي‌شوند؛ نرم‌افزاري كه نه‌تنها ديگران به كد آن دسترسي ندارند بلكه اجازه‌ي ويرايش و استفاده از آن براي مصارف ديگر را نيز ندارند. در گواهي GNU شما مي‌توانيد كد شخص ديگري را تغيير دهيد، اما حق نداريد نام توسعه‌دهندگان قبلي را مخفي كنيد يا محصول را بدون فراهم آوردن آزادي‌ها مجددا عرضه كنيد.
با توجه به ديدگاه بنياد نرم افزارهاي آزاد (FSF)، هدف GPL دفاع از آزادي‌هاي برنامه نويسان، توسعه دهندگان و كاربران است. نويسندگان پروانه بيش از اينكه به قطعيت استدلالشان در دادگاه فكر كنند در پي انتقال مفهوم مورد نظرشان به كاربران اين گواهي‌اند. وقتي نرم افزاري با پروانه GPL منتشر مي‌شود فضايي چند وجهي در اطراف آن شكل مي‌گيرد . از يك طرف امكان بي پايان توزيع و ارتقاء آن پديد مي‌آيد، از طرف ديگر همواره نرم افزار خصوصيات نرم‌افزار آزاد را با تعريف FSF (بنياد نرم‌افزارهاي آزاد) حفظ خواهد كرد. علاوه بر اين، روح حاكم بر GPL افراد را تشويق مي‌كند تا بجاي جستجو در كارهاي غلط ديگران، كار خود را درست انجام دهند و در اختيار بقيه افراد جامعه بگذارند. تمام اين‌ها و مهمتر از همه روح انساني و اخلاق گراي پروانه GPL مي‌تواند دلايل محبوبيتش درميان برنامه نويسان باشد.
ريچارد استالمن به عنوان يك فيلسوف، يا به اعتقاد برخي پدر جنبش نرم‌افزارهاي آزاد شناخته مي‌شود. او همزمان با مديريت فعاليت‌هاي ساخت سيستم عامل گنو يك كار اساسي و فوق العاده ارزشمند را انجام داد كه شايد تمام پيشرفت و توسعه لينوكس و اغلب پروژه‌هاي متن باز را سبب شد. استالمن همزمان با ساخت سيستم عامل آزاد گنو، زيربناي قانوني، فلسفي و فناوري مرتبط با جنبش نرم‌افزارهاي آزاد را نيز خلق كرد. اگر زيربنايي قانوني ايجاد شده توسط استالمن وجود نداشت، لينوكس و به طور كامل آزاد و متن‌باز نيز جايگاه فعلي را نداشتند.
متن باز يا Open Source چيست؟
متن-باز يا اپن-سورس راهي است تا همه مردم بتوانند براي ساخت يك پروژه همكاري كنند و هرگز نگران مسائل و مشكلات حقوق معنوي آن پروژه نباشند. در حقيقت متن باز يك مدل توسعه است كه توسط نرم‌افزارهاي آزاد به كار گرفته مي‌شود. كد كامل نرم افزارهاي متن-باز در اختيار عموم قرار مي‌گيرد تا از آن استفاده كنند يا در بهبود پروژه به ديگر افراد درگير آن كمك كنند. نرم‌افزارهاي آزاد بطور قطع متن‌باز نيز هستند اما نرم‌افزارهاي متن‌باز مي‌توانند آزاد نباشند. افرادي كه شاخه‌ي متن-باز را بصورت مستقل از مفهوم آزاد در دنياي نرم افزار ايجاد كردند، تنها به كارايي نرم افزار فكر مي‌كردند و تمايل نداشتند تا درگير كش مكش‌هاي قانوني خريد يا نقض قوانين كپي رايت شوند. اين مساله بدان دليل بود كه كارايي فوق‌العاده‌ي مدل توسعه‌ي متن باز به اثبات رسيده بود اما درك فلسفه‌ي آزادي استالمن دشوار مي‌نمود. هدف آن‌ها از شكل گيري متن-باز آن بود كه همه مردم بتوانند آزادانه و بدون هيج محدوديتي از نرم افزار ساخته شده استفاده نمايند.
تعريف ديگري به نام Freeware در دنياي نرم‌افزار وجود دارد كه بعضا با Free Software يا حتي Open Source اشتباه گرفته مي‌شود. Freeware به نرم‌افزار مجاني گفته مي‌شود كه هيچ‌كس جز توليد كننده‌ي آن حق ويرايش يا تغيير در نرم‌افزار را ندارد. هرچند نرم‌افزار مجاني است، اما نمي‌توان در آن تغييري ايجاد كرد. اما در نرم‌افزار آزاد يا متن-بازي كه تحت گواهي GPL باشد، شما نه تنها مي‌توانيد در نرم‌افزار تغيير ايجاد كنيد بلكه قادر خواهيد بود تا بطور كامل به كد آن دسترسي داشته و بدانيد درون نرم‌افزار چه مي‌گذرد.
توزيع‌هاي لينوكس
از آنجايي كه گنو/لينوكس برپايه‌ي گواهي GPL عرضه شده است. هر شخص يا مجموعه‌اي مي‌تواند در اين مجموعه تغييراتي ايجاد كرده و آن را در قالب يك محصول جديد اما مبتني بر گواهي GPL عرضه كند. به اين ترتيب صدها توزيع از لينوكس ايجاد شده كه هر كدام توسط شخص يا گروه خاصي از افراد توسعه داده مي‌شوند. تمام اين توزيع‌ها نيز آزاد و متن‌باز هستند و در توسعه‌ي آن‌ها افراد بسياري مشاركت دارند. اين توزيع‌ها شامل تعدادي نرم‌افزار سيستم و برنامه‌هاي كاربردي به همراه روالي مشخص براي نصب آن‌ها در رايانه هستند. توزيع‌ها معمولا براي منظورهاي مختلفي از جمله محلي‌سازي، پشتيباني از يك معماري خاص، كاربردهاي بي‌درنگ (real-time applications) و سامانه‌هاي توكار (embedded systems) به وجود مي‌آيند. يك توزيع همه-منظوره معمولي شامل هسته‌ي لينوكس، كتاب‌خانه‌ها و ابزارهاي گنو، پوسته‌هاي خط فرمان، ميزكار رابط گرافيكي و انبوه بي‌شماري از نرم‌افزارهاي كاربردي از مجموعه‌هاي اداري و سيستم پنجره‌اي اِكس گرفته تا مفسرها، ويرايشگرهاي متن و ابزارهاي علمي است. از جمله بزرگ‌ترين توزيع‌هاي لينوكس كه خود مشتقات بسياري دارند مي‌توان به Debian، RedHat، OpenSuse و Arch اشاره كرد. جالب است بدانيد كه اندرويد، محبوب‌ترين سيستم‌عامل موبايل دنيا نيز بر پايه‌ي لينوكس (كرنل) ساخته شده است.
اگر مايل هستيد با توزيع‌هاي مختلف لينوكس آشنا شويد، اين نمودار عريض و طويل را دريافت كنيد يا اين صفحه در ويكي‌پديا را بازديد كنيد.
حالا كه همه چيز آزاد است توسعه دهندگان نرم‌افزارهاي متن باز از كجا كسب درآمد مي‌كنند؟
هميشه عده‌اي هستند كه معتقدند تمام نرم‌افزارها بايد ضمن متن‌باز و آزاد بودن، رايگان نيز باشند؛ اما اين عده در اقليت بوده و از نظر حقوقي و بر مبناي لايسنس‌هاي عمومي نرم‌افزارهاي آزاد و متن‌باز، هيچ منعي براي درآمدزا بودن برنامه تشريح نشده است. برخي پروژه‌هاي آزاد و متن‌باز در حد و اندازه‌اي كه قادر باشند به حيات خود ادامه دهند درآمد دارند و عده‌اي از اين پروژه‌ها نيز آنچنان براي مسئولان خود سودآور هستند كه به سادگي معادل‌هاي انحصاري و روش كسب درآمد آن‌ها را از گردونه‌ي رقابت خارج مي‌كنند. اما چطور؟ براي اطلاع از نحوه‌ي كسب درآمد نرم‌افزارهاي آزاد / متن باز به مقاله‌ي مسعود آموزگار با عنوان «توسعه‌دهندگان نرم‌افزارهاي آزاد / متن‌باز چگونه درآمد كسب مي‌كنند؟» مراجعه كنيد.
لينوكس و گسترش عجيب آن در همه‌جا
رد‌هت كه يكي از توزيع‌هاي گنو/لينوكس به شمار مي‌رود از بيش ۳۰ ميليون خط كد تشكيل شده است. براساس يك تحقيق برآورد شده است كه بر روي اين توزيع نزديك به ۸ هزار نفر-سال / كار گسترش انجام گرفته است. چنانكه اين نرم‌افزار با روش‌هاي متعارف خصوصي گسترش مي‌يافت، هزينه گسترش‌اش در ايالات متحده با روش‌هاي گسترش متعارف خصوصي بالغ بر ۱/۰۸ ميليارد دلار (با قيمت دلار سال ۲۰۰۰) مي‌شد. بخش بزرگي از كد (۷۱٪) با زبان برنامه‌نويسي C نوشته شده است؛ اما از بسياري از زبان‌هاي ديگر همچون ++C، ليسپ، اسمبلي، پرل، فرترن، پايتون و زبان‌هاي اسكريپت‌نويسي گوناگون استفاده شده است. اندكي بيش از نيمي از خطوط كد، تحت مجوز عمومي گنو (جي‌پي‌اِل) هستند. هسته لينوكس ۲٫۴ ميليون خط كد دارد و ۸٪ كل كد رد‌هت را تشكيل مي‌دهد.در پژوهشي جديد كه بر روي توزيع گنو/لينوكس دبيان نسخه ۴٫۰ كه در سال ۲۰۰۷ عرضه شده صورت گرفت، مشخص شد اين توزيع داراي نزديك به ۲۸۳ ميليون خط كد بوده كه تخمين زده مي‌شود هزينه گسترش‌اش با روش‌هاي گسترش متعارف خصوصي بالغ بر ۸٫۰۷ ميليارد دلار (با قيمت دلار سال ۲۰۱۳) و زمان مورد نياز حدود ۷۳٫۰۰۰ نفر-سال مي‌شود.
اگر لينوكس نبود
بدليل پايداري و انعطاف گنو/لينوكس، اين سيستم‌عامل حضور پررنگي به عنوان سيستم‌عاملي براي كامپيوترهاي سرور دارد. بر اساس آمار در سال ۲۰۰۸، از ميان ۱۰ مورد از معتبرترين شركت‌هاي هاستينگ دنيا، ۵ شركت سيستم‌عامل گنو/لينوكس را در سرورهاي وب خود بكار مي‌گيرند. توزيع‌هاي لينوكس به طور گسترده‌اي به عنوان سيستم عامل در ابر رايانه‌ها و ديتاسنترها استفاده مي‌شود: از نوامبر سال ۲۰۱۰، از ۵۰۰ سيستم برتر، ۴۵۹ مورد (۹۱٫۸ ٪) تحت اجراي توزيع‌هاي لينوكس هستند. از لينوكس همچنين بيشتر در سيستم‌هاي كارگذاشته استفاده مي‌شود. رايگان، متن باز و آزاد بودن آن باعث مي‌شود انتخابي ايده‌آل براي ابزارهايي مانند سيمپيوتر، رايانه‌اي كه براي جمعيت كم درآمد كشورهاي در حال گسترش طراحي شده، باشد. لينوكس با داشتن محيط‌هاي روميزي مانند گنوم و KDE، رابط كاربري همچون اپل مكينتاش و مايكروسافت ويندوز را در كنار ديگر محيط‌هاي گرافيكي و رابط خط فرمان يونيكس-مانند سنتي‌اش، عرضه كرد تا كاربران معمولي نيز بتوانند از آن به عنوان جايگزين آزاد و رايگان ويندوز و OS X استفاده كنند. لينوكس به شكل خارق‌العاده‌اي طراحي شده است تا بر روي هر ابزاري از تلفن هوشمند گرفته تا سوپركامپيوترها فارغ از نوع پردازنده‌ي آن به خوبي كار كند.
Linux kernel ubiquity
اكثر كش‌سرورهاي دنيا مانند SQUID بر روي لينوكس كار مي‌كنند. تقريبا تمام DNS سرورهاي دنيا بر روي لينوكس راه‌اندازي شده‌اند كه معروف‌ترين آن‌ها BIND است. حدود ۸۰ درصد از وب‌سرورهاي دنيا بر روي وب‌سرورهايي تحت لينوكس كار مي‌كنند، وب‌سرورهايي همچون Apache يا Nginix. اكثر وب‌سايت‌هاي دنيا از ديتابيس‌هاي مبتني بر لينوكس مانند MySQL بهره مي‌برند. نرم‌افزارهاي مديريت ديتاسنترها نيز بر پايه‌ي لينوكس كار مي‌كنند. اگر لينوكس نبود هزينه سرويس دهي سرورهاي زوميت به شما عزيزان تا ۳ برابر افزايش مي‌يافت.
دليل همه اين‌ها، هزينه‌ي بسيار پايين، سرويس‌هاي پايدار و ايمن، نياز به منابع بسيار كم سخت‌افزاري، توسعه سريع توسط ميليون‌ها برنامه‌نويس و از همه مهمتر پايداري، آزاد و متن باز بودن لينوكس است.
یکشنبه ۰۴ تیر ۹۶ | ۱۰:۰۶ ۱ بازديد
تا كنون نظري ثبت نشده است
مك بهتر است يا ويندوز؟
مقايسه اندرويد و اي او اس
سه دستور ساده براي جستجوي فايل در لينوكس